Po przeprowadzeniu pierwszej wizyty, wykonaniu niezbędnych wywiadów, badań i testów kolejnym krokiem jest planowanie. Na etap ten składają się: diagnostyka, ocena czynników ryzyka, podejmowanie decyzji na podstawie danych naukowych i przedstawienie propozycji odnośnie metod leczenia.

Diagnostyka

Przed postawieniem diagnozy moim zadaniem jest zebranie wszystkich uzyskanych wcześniej informacji w logiczną całość, na wzór puzzli i utworzenie obrazu przedstawiającego stan Pacjenta. Informacje najważniejsze uwydatnię, podczas gdy dane mniej istotne odsunę na plan dalszy. Umożliwia to rozpoczęcie procesu diagnostycznego.

Diagnostyka zawsze poprzedza planowanie i terapię. Nie jest ona ograniczona jedynie do objawów bieżących, lecz zawiera również dane na temat przyczyn choroby dominującej.

Ostateczna diagnoza jest podstawą do rozpoczęcia terapii. Na przykład sama odbudowa złamanego zęba lub korony nie jest wystarczająca – należy zwrócić uwagę na przyczynę złamania. Jest to konieczne w celu odniesienia sukcesu długoterminowego. Czynniki takie jak nieprawidłowości zgryzowe, choroby przyzębia, stan endodontyczny zębów itp. wymagają zbadania, tak aby ich przyczyny były znane i wyeliminowane, zanim rozpoczęta zostanie odbudowa.

Ocena czynników ryzyka

Obecnie ocena większości czynników ryzyka jest bardzo subiektywna, a zatem niedokładna i nieścisła. Prowadzi to z reguły do zbagatelizowania nasilenia stanu chorobowego, a co za tym idzie, do późniejszego zwiększenia złożoności i kosztów leczenia. Celem oceny czynników ryzyka jest dopasowanie planu leczenia do indywidualnego profilu stomatologicznego Pacjenta, a zatem odejście od „modelu naprawczego” do „modelu estetycznego”. Przyczyni się to do zmniejszenia prawdopodobieństwa nawrotu choroby i zachęci do ciągłego utrzymywania zdrowego stanu jamy ustnej.

Wiele badań wykazało, iż można zapobiec dwóm głównym grupom chorób jamy ustnej: próchnicy i chorobom przyzębia. Można to osiągnąć poprzez ustalenie i redukcję czynników ryzyka oraz stosowanie odpowiednich metod zapobiegawczych., Na przykład stwierdzenie ciężkiej postaci zapalenia przyzębia nie musi świadczyć o dużym ryzyku wystąpienia chorób przyzębia. Diagnostyka zajmuje się obecnym stanem klinicznym, natomiast czynniki ryzyka odnoszą się do ewentualnych przyszłych schorzeń. Dzieje się tak dlatego, iż tradycyjna diagnostyka – ponieważ jest dwuwymiarowa (2D) (badanie kliniczne i radiografia) – ocenia nasilenie stanu chorobowego. Trzeci wymiar – ocena czynników ryzyka – jest pomijany. Trójwymiarowa diagnostyka (3D) chorób przyzębia zawiera: wyniki badań klinicznych, ocenę zdjęć RTG, czynniki ryzyka.

W wyniku stosowania diagnostyki 2D, wszystkim Pacjentom – bez względu na czynniki ryzyka – proponuje się to samo leczenie. Gdy jednak uwzględnione zostaną indywidualne czynniki ryzyka w diagnostyce 3D, plan leczenia będzie się różnił dla każdego Pacjenta, pomimo identycznych diagnoz 2D. Określenie czynników ryzyka chorób przyzębia jest niezwykle istotne przed planowanym zastosowaniem implantów lub estetycznych uzupełnień protetycznych.

W przypadku Pacjentów obciążonych niewielkim ryzykiem wystarczające są z reguły zwykłe procedury profilaktyczne, a prawdopodobieństwo udanej odbudowy estetycznej lub zwieńczonego sukcesu zabiegu implantacji jest duże.

Podejmowanie decyzji

Jak przedstawiono poniżej, doświadczenie kliniczne stanowi istotny element leczenia opartego na dowodach. Ponadto zauważyć można nacisk ze strony innych specjalistów oraz mediów, którzy piętnują tradycyjne, naukowe podejście jako staromodne i archaiczne. Czasem jednak zapoznanie się z badaniami opartymi na konkretnych przypadkach to zbyt mało, aby wyrobić sobie umiejętność podejmowania racjonalnych decyzji w pracy klinicznej.

Leczenie oparte na dowodach można przedstawić jako kombinację: wiedzy klinicznej, solidnych badań naukowych, potrzeb i życzeń pacjenta.

Zakończone sukcesem leczenie uzależnione jest nie tylko od jednego czynnika, lecz raczej od połączenia kilku elementów, czyli: informacji opartych na dowodach, oceny klinicznej oraz własnego doświadczenia. Każdy z nich wymaga dodatkowej weryfikacji. Informacja oparta na faktach ma swoje źródło w randomizowanych badaniach klinicznych, a nie w opisach pojedynczych przypadków. Umiejętność dokonania oceny klinicznej zależy od studiowania odpowiedniej literatury oraz uczestniczenia w sympozjach naukowych.

Prezentacja planu leczenia

Plan leczenia jest propozycją, a nie przymusem. Może on ulec zmianie pod wpływem wielu czynników, włączając niezdecydowanie Pacjenta, utrzymywanie się dolegliwości, nieprzewidziane powikłania, kwestie finansowe itp. Moim zadaniem jest przekazanie informacji na temat możliwości dokonania ewentualnych zmian podczas leczenia – dobrowolnych bądź koniecznych.

Prezentacja powinna być prosta i klarowna oraz mieć formę werbalną i pisemną. Pomocne okazują się również rentgenogramy, skany, modele robocze oraz zdjęcia, ulotki informacyjne i czasopisma stomatologiczne.

Wielu Pacjentów nie zdaje sobie sprawy z procesów chorobowych toczących się w obrębie jamy ustnej, dlatego tak istotne jest uświadamianie im potencjalnych i obecnych procesów patologicznych za pomocą środków wizualnych. Możliwości jest wiele, począwszy od użycia zwykłego lusterka, a na zastosowaniu najnowszej technologii komputerowej skończywszy. W terapii skierowanej na estetykę na każdym etapie leczenia niezwykle pomocne są kamery wewnątrz- i zewnątrz ustne. Dobrej jakości obrazowanie pomaga mi w komunikacji z Pacjentami i technikiem dentystycznym. Stanowi też dokumentację – zwłaszcza w wypadkach, gdy terapia nie przebiega zgodnie z oczekiwaniami. Poniżej przedstawiono listę niezbędnych elementów łącznie z ich wartością diagnostyczną:

  • fotografie zewnątrz- i wewnątrzustne – analiza estetyki i koloru, ewentualne stany chorobowe oraz obecne wadliwe uzupełnienia;
  • symulacje komputerowe ukazujące potencjalne możliwości terapeutyczne; pomimo swojej wartości, symulacje takie mogą być trudne do zrealizowania w codziennej praktyce klinicznej; z tego względu lepszym rozwiązaniem będzie wykonanie protezy próbnej ukazującej możliwości oferowane przez daną metodę terapeutyczną;
  • rentgenogramy – stany zapalne, próchnica, wadliwe brzegi, wypełnienia kanałowe, ubytki struktury kostnej, uwidocznienie istotnych struktur;
  • skany ukazujące jakość i ilość tkanki kostnej w wypadku planowanego wszczepienia implantów;
  • modele diagnostyczne umocowane w artykulatorach – ocena warunków zgryzowych;
  • proteza próbna – zamierzone ukształtowanie uzupełnień; wyniki badań mikrobiologicznych – modyfikacja leczenia chorób przyzębia;
  • oparte na technologii testy próchnicy i chorób przyzębia – weryfikacja danych klinicznych.

Po zebraniu ww. pomocy wizualnych, kolejnym krokiem jest zaprezentowanie ich Pacjentowi w sposób logiczny i uporządkowany. Komunikacja ma formę zarówno ustną, jak i pisemną. Rozmowa odbywa się w spokojnej, nieskrępowanej atmosferze, bez jakiegokolwiek pośpiechu. W doborze słów unikam określeń technicznych. 

Przed podjęciem leczenia warto spisać rodzaj kontraktu pomiędzy Pacjentem a mną. Również w tym przypadku staramy się unikać słownictwa technicznego.